संस्कृत की धातुएँ (Verbs)
Sanskrit Dhatu (मूल धातु) | Hindi Meaning (हिन्दी अर्थ) | English Meaning (अंग्रेजी अर्थ) | Prathama Purusha Ekvachana (लट् लकार प्रथम पुरुष एकवचन) |
गम् | जाना | To go | गच्छति |
पठ् | पढ़ना | To read | पठति |
खाद् | खाना | To eat | खादति |
पा | पीना | To drink | पिबति |
स्वप् | सोना | To sleep | स्वपति |
हस् | हंसना | To laugh | हसति |
रुद् | रोना | To cry | रोदिति |
धाव् | दौड़ना | To run | धावति |
क्रीड् | खेलना | To play | क्रीडति |
गाय् | गाना | To sing | गायति |
नृत् | नाचना | To dance | नृत्यति |
तिष्ठ | खड़ा होना | To stand | उतिष्ठति |
उपवेश् | बैठना | To sit | उपविशति |
लिख् | लिखना | To write | लिखति |
मिल् | मिलना | To meet | मिलति |
विक्री | बेचना | To sell | विक्रीणाति |
कृ | करना | To do | करोति |
दा | देना | To give | ददाति |
ग्रह् | लेना | To take | गृह्णाति |
इच्छ् | चाहना | To want | इच्छति |
जान् | जानना | To know | जानाति |
पृच्छ् | पूछना | To ask | पृच्छति |
स्मृ | याद करना | To remember | स्मरति |
विस्मृ | भूलना | To forget | विस्मरति |
गृह् | पकड़ना | To catch | गृह्णाति |
श्रु | सुनना | To hear | शृणोति |
पश्य् | देखना | To see | पश्यति |
धृ | धारण करना | To hold | धारयति |
भू | होना | To be | भवति |
जन् | पैदा होना | To be born | जायते |
जीव् | जीवित रहना | To live | जीवति |
मृ | मरना | To die | म्रियते |
हन् | मारना | To kill | हनति |
कृष् | खींचना | To pull | कर्षति |
क्षिप् | फेंकना | To throw | क्षिपति |
दह् | जलाना | To burn | दहति |
तड् | मारना | To strike | ताडयति |
स्था | स्थिर होना | To remain | तिष्ठति |
लभ् | प्राप्त करना | To obtain | लभते |
शुच् | शुद्ध करना | To purify | शुच्यति |
जि | जीतना | To win | जयति |
वद् | बोलना | To speak | वदति |
वृत् | घूमना | To revolve | वर्तते |
युध् | लड़ना | To fight | युध्यते |
धृष् | हिम्मत करना | To dare | धृष्णोति |
दिश् | निर्देश देना | To direct | दिशति |
रुह् | बढ़ना | To grow | रोहति |
नम् | झुकना | To bow | नमति |
नमस् | प्रणाम करना | To salute | नमति |
सृज् | बनाना | To create | सृजति |
रक्ष् | बचाना | To protect | रक्षति |
दह् | जलाना | To burn | दहति |
ह्रास् | घटाना | To diminish | ह्रसति |
तप् | तपस्या करना | To perform austerity | तपति |
पूज् | पूजना | To worship | पूजयति |
शंस् | प्रशंसा करना | To praise | शंसति |
अर्च् | पूजा करना | To adore | अर्चयति |
भाव् | होना | To become | भवति |
तपस् | तपस्या करना | To heat | तपति |
दण्ड् | दण्ड देना | To punish | दण्डयति |
दीप् | प्रकाशित करना | To illuminate | दीपयति |
वृध् | बढ़ना | To increase | वर्धते |
ह्रस् | घटना | To decrease | ह्रसति |
त्यज् | छोड़ना | To abandon | त्यजति |
प्रहस् | हंसना | To smile | प्रहसति |
छद् | ढकना | To cover | छादयति |
भज् | सेवा करना | To serve | भजति |
शक् | सक्षम होना | To be able | शक्नोति |
मुद् | प्रसन्न होना | To rejoice | मोदते |
रम् | आनंद लेना | To enjoy | रमते |
लज्ज् | शर्मिंदा होना | To feel ashamed | लज्जते |
यज् | यज्ञ करना | To sacrifice | यजति |
श्रैम | परिश्रम करना | To exert | श्रमति |
लज्ज् | लज्जित होना | To be ashamed | लज्जते |
बद् | बाँधना | To bind | बध्नाति |
भी | डरना | To fear | बिभेति |
स्था | खड़ा होना | To stand | तिष्ठति |
ज्वल् | जलना | To blaze | ज्वलति |
विलस | चमकना | To shine | विलसति |
ध्रुव् | स्थिर होना | To be firm | ध्रुवति |
स्थिर् | स्थिर रहना | To remain steady | स्थिरति |
भूष् | सजाना | To adorn | भूषयति |
सम्प् | संपन्न होना | To become accomplished | सम्पद्यते |
विध् | ढालना | To shape | विध्नोति |
प्रेर् | प्रेरित करना | To inspire | प्रेरयति |
सीध् | आगे बढ़ना | To progress | सीधति |
क्षल् | धोना | To wash | क्षालयति |
अपि | डालना | To pour | अपयति |
आरोह् | चढ़ना | To ascend | आरोहति |
अपृ | छिड़कना | To sprinkle | अपिपृचति |
भ्रम् | घूमना | To wander | भ्रमति |
ग्रह् | पकड़ना | To grab | गृह्णाति |
पूर् | भरना | To fill | पूरयति |
कृष् | खेती करना | To cultivate | कर्षति |
प्रणम् | प्रणाम करना | To bow down | प्रणमति |
संवद् | वार्तालाप करना | To converse | संवदति |
पर्युह् | चारों ओर घेरना | To surround | पर्योहति |
विद् | जानना | To know | वेत्ति |