संस्कृत की धातुएँ (Verbs)

Sanskrit Dhatu (मूल धातु)

Hindi Meaning (हिन्दी अर्थ)

English Meaning (अंग्रेजी अर्थ)

Prathama Purusha Ekvachana (लट् लकार प्रथम पुरुष एकवचन)

गम्

जाना

To go

गच्छति

पठ्

पढ़ना

To read

पठति

खाद्

खाना

To eat

खादति

पा

पीना

To drink

पिबति

स्वप्

सोना

To sleep

स्वपति

हस्

हंसना

To laugh

हसति

रुद्

रोना

To cry

रोदिति

धाव्

दौड़ना

To run

धावति

क्रीड्

खेलना

To play

क्रीडति

गाय्

गाना

To sing

गायति

नृत्

नाचना

To dance

नृत्यति

तिष्ठ

खड़ा होना

To stand

उतिष्ठति

उपवेश्

बैठना

To sit

उपविशति

लिख्

लिखना

To write

लिखति

मिल्

मिलना

To meet

मिलति

विक्री

बेचना

To sell

विक्रीणाति

कृ

करना

To do

करोति

दा

देना

To give

ददाति

ग्रह्

लेना

To take

गृह्णाति

इच्छ्

चाहना

To want

इच्छति

जान्

जानना

To know

जानाति

पृच्छ्

पूछना

To ask

पृच्छति

स्मृ

याद करना

To remember

स्मरति

विस्मृ

भूलना

To forget

विस्मरति

गृह्

पकड़ना

To catch

गृह्णाति

श्रु

सुनना

To hear

शृणोति

पश्य्

देखना

To see

पश्यति

धृ

धारण करना

To hold

धारयति

भू

होना

To be

भवति

जन्

पैदा होना

To be born

जायते

जीव्

जीवित रहना

To live

जीवति

मृ

मरना

To die

म्रियते

हन्

मारना

To kill

हनति

कृष्

खींचना

To pull

कर्षति

क्षिप्

फेंकना

To throw

क्षिपति

दह्

जलाना

To burn

दहति

तड्

मारना

To strike

ताडयति

स्था

स्थिर होना

To remain

तिष्ठति

लभ्

प्राप्त करना

To obtain

लभते

शुच्

शुद्ध करना

To purify

शुच्यति

जि

जीतना

To win

जयति

वद्

बोलना

To speak

वदति

वृत्

घूमना

To revolve

वर्तते

युध्

लड़ना

To fight

युध्यते

धृष्

हिम्मत करना

To dare

धृष्णोति

दिश्

निर्देश देना

To direct

दिशति

रुह्

बढ़ना

To grow

रोहति

नम्

झुकना

To bow

नमति

नमस्

प्रणाम करना

To salute

नमति

सृज्

बनाना

To create

सृजति

रक्ष्

बचाना

To protect

रक्षति

दह्

जलाना

To burn

दहति

ह्रास्

घटाना

To diminish

ह्रसति

तप्

तपस्या करना

To perform austerity

तपति

पूज्

पूजना

To worship

पूजयति

शंस्

प्रशंसा करना

To praise

शंसति

अर्च्

पूजा करना

To adore

अर्चयति

भाव्

होना

To become

भवति

तपस्

तपस्या करना

To heat

तपति

दण्ड्

दण्ड देना

To punish

दण्डयति

दीप्

प्रकाशित करना

To illuminate

दीपयति

वृध्

बढ़ना

To increase

वर्धते

ह्रस्

घटना

To decrease

ह्रसति

त्यज्

छोड़ना

To abandon

त्यजति

प्रहस्

हंसना

To smile

प्रहसति

छद्

ढकना

To cover

छादयति

भज्

सेवा करना

To serve

भजति

शक्

सक्षम होना

To be able

शक्नोति

मुद्

प्रसन्न होना

To rejoice

मोदते

रम्

आनंद लेना

To enjoy

रमते

लज्ज्

शर्मिंदा होना

To feel ashamed

लज्जते

यज्

यज्ञ करना

To sacrifice

यजति

श्रैम

परिश्रम करना

To exert

श्रमति

लज्ज्

लज्जित होना

To be ashamed

लज्जते

बद्

बाँधना

To bind

बध्नाति

भी

डरना

To fear

बिभेति

स्था

खड़ा होना

To stand

तिष्ठति

ज्वल्

जलना

To blaze

ज्वलति

विलस

चमकना

To shine

विलसति

ध्रुव्

स्थिर होना

To be firm

ध्रुवति

स्थिर्

स्थिर रहना

To remain steady

स्थिरति

भूष्

सजाना

To adorn

भूषयति

सम्प्

संपन्न होना

To become accomplished

सम्पद्यते

विध्

ढालना

To shape

विध्नोति

प्रेर्

प्रेरित करना

To inspire

प्रेरयति

सीध्

आगे बढ़ना

To progress

सीधति

क्षल्

धोना

To wash

क्षालयति

अपि

डालना

To pour

अपयति

आरोह्

चढ़ना

To ascend

आरोहति

अपृ

छिड़कना

To sprinkle

अपिपृचति

भ्रम्

घूमना

To wander

भ्रमति

ग्रह्

पकड़ना

To grab

गृह्णाति

पूर्

भरना

To fill

पूरयति

कृष्

खेती करना

To cultivate

कर्षति

प्रणम्

प्रणाम करना

To bow down

प्रणमति

संवद्

वार्तालाप करना

To converse

संवदति

पर्युह्

चारों ओर घेरना

To surround

पर्योहति

विद्

जानना

To know

वेत्ति